الله وردی خان گرجی / بنیانگذار سی و سه پل

الله وردی خان از سرداران به نام حکومت شاه عباس صفوی، از مردم گرجی بود که خدمات بسیاری به کشور ایران نمود و در سال ۱۰۰۳ ه.ق به یکی از قدرتمندترین اشخاص کشور صفوی تبدیل شد.

خلاصه ای از بیوگرافی و تاریخچه

یکی از سرداران نامی ، فداکار و کاردان شاه عباس ، الله وردی خان ( ალაჰ ვერდი ხან ონდილადძე ) بود ؛ وی از مردم گرجی (گرجستان)، از خانواده اوندیلادزه و عیسوی بود که در جوانی به غلامی فروخته شد و پس از آن بخدمت شاه طهماسب در آمد و مسلمان شد. الله وردی خان به دلیل اینکه جوان صدیق ، فداکار و عاقلی بود، در زمان کوتاهی توسط شاه طهماسب به مقام قوللر آقاسی (یعنی ریاست و سرداری غلامان خاص شاه) رسید.

وی در دربار شاه عباس خدمت های بسیار کرد و شاه عباس در سال ۱۰۰۳ هجری قمری، وی را علی رغم سرداران قزل باش، بر کشید و به امیرالامرائی حکومت ایالت فارس و سپهسالاری ایران انتخاب کرد. تا سال ۱۰۱۰ بر ایالت کهکلویه غالب شد و ولایت لار، سواحل دریای عمان و جزائر بحرین را به تسخیر در آورد. شاه عباس در جنگهای بزرگی که با دولت عثمانی می کرد، بیشتر به نیروی نظامی او متکی می شد.

شاه عباس ، الله وردی خان را از همه سرداران ایران عزیزتر و محترم تر می داشت و چون پیر تر بود وی را پدر خطاب می کرد و هیچیک از سرداران با او در مقام و مرتبت برابر نبودند. وی سرانجام در سال ۱۰۲۲ ه.ق در گذشت و در مقبره ای که خود آن سردار در جوار آستانه ی امام رضا (ع) ساخته بود، بخاک سپرده شد.

برخی از اقدامات عمرانی وی

۱- پل تاریخی سی و سه پل یا پل الله وردی خان: این پل با هزینه شخصی و بازبینی شخص الله وردی خان بین سال های ۱۰۰۰ تا ۱۰۰۶ ه.ق ساخته شده، حجیم ترین سازه آبی تاریخی بر بستر زاینده رود و به بیانی در کل ایران به شمار می رود که ابعاد آن در طول ۲۹۵ متر و عرض ۱۳/۷۵ متر می باشد؛ به عبارتی دیگر سطح عرشه آن حدود ۴۳۵۰ متر مربع بوده ، یعنی وسعت عرشه آن حدود سه برابر پل خواجو و ۷ برابر پل چوبی (جوئی) است.

۲-  مدرسه خان شیراز : این مدرسه ، از مدرسه های عالی، قدیمی . مشهور شیراز به شمار می رود که در زمان الله وردی خان سنگ بنای آن گذاشته شد و ساخت آن در زمان پسرش امام قلی خان پایان پذیرفت. از مهمترین دلایل ساخت این مدرسه می توان به علاقه الله وردی خان به ملاصدرا گفت؛ ملاصدرا در کشور صفوی ، از طرف علمای اصفهان مورد طرد قرار گرفته بود و به کهک قم تبعید شده بود ، پس نامه ای بدین مضمون به ملاصدرا نوشت: «من نمی‌توانم به کهک بیایم تا بتوانم از محضر درس شما استفاده کنم و به همین جهت در شیراز بنای مدرسه‌ای را برای شما شروع کرده‌ام و همین که تمام شد اطلاع می‌دهم که بیایید و در این مدرسه تدریس کنید». الله وردی خان مدرسه را با هزینهٔ خود ساخت و پیش از آنکه ساخت آن به پایان برسد چون دید به درازا خواهد انجامید، همین که قسمت‌های ضروری برای استفادهٔ استاد و طلاب آماده شد، از ملاصدرا درخواست کرد که به شیراز بیاید.

درخشان‌ترین دورهٔ زندگی ملاصدرا از لحاظ سودی که به جامعه رساند و طی آن دوره کتاب‌های فراوان و ارزشمندی تألیف نمود، دوره‌ای است که او پس از بازگشت از کهک در شیراز شروع به تدریس کرد. مهم‌ترین حاصل عمر ملاصدرا که در این مدرسه بدست آمد، بنیاد نهادن حکمت متعالیه بود.

۳- این سردار بزرگ که والی فارس بود بسیاری از مسیرهای صعب العبور را هموار و سهل ساخت و با ساخت پل ها و کاروانسراهای متعدد در بین راه ، عبور و مرور بین اصفهان و فارس را مستهسل نمود.

.

تصویر زیر قسمتی از پرده نقاشی دوره صفوی می باشد که توسط استاد رضا عباسی (نقاش آن دوره) در تالار اصلی کاخ چهل ستون (گوشه شمالی ضلع غربی) به تصویر کشیده شده است؛ در سمت چپ مجلس ، شاه عباس و سرداران وی می باشند ؛ از جمله نفر اول که با شکمی بزرگ در کنار شاه عباس قرار گرفته ، همان الله وردی خان سردار وفادار وی و یکی از نزدیکترین افراد به پادشاه می باشد.